Trong nền văn học tản văn Việt đương đại, nơi phần lớn tác phẩm hướng đến sự chiêm nghiệm nhẹ nhàng hoặc giải trí đời thường, “Những mảnh vỡ” của Trần Minh Cường nổi bật lên như một trường hợp đặc biệt: một tập sách không hô hào triết lý nhưng lại mang nặng chiều sâu tư tưởng; không dùng thủ pháp lạ lẫm nhưng vẫn khiến người đọc phải lặng đi nhiều lần để suy ngẫm. Cuốn sách là một hành trình nội tâm, một cuộc soi chiếu quá khứ bằng ánh mắt hiện sinh – nơi mỗi “mảnh vỡ” không nằm lại, mà tiếp tục biến hình trong tâm thức người đọc.
Ngôn ngữ giản dị – nội dung phức tạp
Trần Minh Cường không xây dựng văn bản theo kiểu cấu trúc phân đoạn logic hay cốt truyện truyền thống. Anh chọn một lối đi khó hơn: viết bằng cảm xúc tự do, theo dòng chảy của ký ức và cảm giác. Vì vậy, điều đáng chú ý đầu tiên trong Những mảnh vỡ là sự giản dị đến mộc mạc trong ngôn ngữ, nhưng lại mở ra một thế giới cảm xúc đa tầng.
Ví dụ như câu viết:
“Mùa này lạnh lắm em…” – chỉ năm từ, không giải thích, không mô tả, nhưng lại đủ làm sống dậy không gian một buổi chiều cũ, đủ để gợi lên một người cụ thể đã không còn hiện diện. Hoặc:
“Ly cà phê chua vì pha sai người…” – câu nói như đùa, nhưng thực ra là một bản tuyên ngôn lặng thầm về sự vỡ vụn sau chia tay.
Đó là thứ ngôn ngữ không cần bóng bẩy, nhưng thấm lâu – vì nó nói bằng trải nghiệm sống thật, không phải bằng kỹ thuật vay mượn.
“Dựng cảnh” như đạo diễn, “thả chữ” như nhạc sĩ
Là một đạo diễn sân khấu, Trần Minh Cường có một ưu thế hiếm có: anh nhìn văn học bằng con mắt sân khấu. Những bài tản văn trong sách vì thế không chỉ là dòng chữ, mà là một chuỗi cảnh quay – mỗi bài viết là một khung hình riêng, với ánh sáng, không gian, nhân vật và tiếng vọng nội tâm.
Chẳng hạn, trong bài “Chiều buồn hay là mắt em”, độc giả không chỉ đọc được nỗi buồn, mà còn như “nhìn thấy” cảnh hoàng hôn phủ lên một gương mặt – nơi ánh mắt như ngấm ánh sáng tàn của một cuộc tình vừa lịm xuống. Tác giả không mô tả, mà dựng cảnh bằng cảm xúc – đúng nghĩa “show, don’t tell”.
Song song đó, chất nhạc sĩ của Trần Minh Cường lại giúp cho nhịp văn trở nên có tiết tấu riêng: lúc thổn thức, lúc lặng im, lúc rơi vỡ như tiếng đàn khảy chậm vào tim người. Văn phong ấy khiến người đọc không đọc một mạch, mà thường phải dừng lại – để nghe rõ lòng mình.
Không kể chuyện – mà gợi ký ức tập thể
Khác với nhiều cây bút tản văn viết để kể lại chuyện đời mình, Trần Minh Cường không cố giữ độc quyền cảm xúc. Những “mảnh vỡ” trong sách không mang tên tuổi, không rõ địa điểm, không nêu đặc điểm cụ thể – vì anh không viết để “nhớ lại”, mà để “chia lại”.
Do đó, khi độc giả đọc “Ngày em đi không ngoái lại”, người ta không biết rõ “em” là ai, nhưng ai cũng từng có một người như vậy. Cảm xúc riêng trở thành ký ức tập thể, trải nghiệm cá nhân hóa thành tấm gương chung. Đó là điểm mạnh nhất, cũng là dấu ấn nghệ thuật rõ nhất trong tác phẩm.
Từ hiện sinh đến trị liệu
“Những mảnh vỡ” không dừng lại ở sự hoài niệm. Nếu đọc kỹ, ta thấy Trần Minh Cường luôn để lại một đường mở: một tia sáng, một câu hỏi bỏ ngỏ, một vệt hy vọng. Điều đó cho thấy tác phẩm không muốn đóng khung người đọc trong buồn bã, mà âm thầm dẫn họ đến sự chữa lành.
Tác phẩm này vì thế không đơn thuần là ghi chép cảm xúc, mà là một hành trình trị liệu bằng chữ viết – nơi người viết và người đọc cùng nhau đối diện nỗi đau, học cách tha thứ, và đi tiếp. Giống như chính anh nói:
“Viết là cách để tôi sống chậm lại và giữ lại những điều dễ quên. Mà những điều dễ quên – thường lại là những điều không nên quên.”
Những mảnh vỡ không phải là tác phẩm gây chấn động thị trường, càng không phải sản phẩm “ăn theo xu hướng”. Nhưng nếu ai đó từng yêu, từng mất, từng lặng im sau một lời chia tay… thì chắc chắn sẽ thấy mình đâu đó trong cuốn sách này.
Với tập tản văn đầu tay, Trần Minh Cường đã xác lập được phong cách riêng: viết bằng cảm xúc thật, dựng bằng tâm thế của một nghệ sĩ đa tài, và để lại dư âm bằng những khoảng lặng đầy nhân văn.
Không cần triết lý to tát, không cần mô-típ lạ kỳ – đôi khi, chính sự chân thành và từng “mảnh vỡ” rất thật, mới là thứ khiến người đọc nhớ mãi.
